วัดพระธาตุแช่แห้งเป็นพระอารามหลวงที่ตั้งอยู่ในตำบลม่วงตี๊ด อำเภอภูเพียง จังหวัดน่าน ซึ่งเคยเป็นวัดราษฎร์ในอดีต แต่ปัจจุบันได้รับการยกฐานะเป็นพระอารามหลวง. สิ่งที่เด่นของวัดนี้คือ องค์พระธาตุที่ยืนอยู่บนเนินเขาที่ไม่สูงมาก ตัวองค์พระธาตุมีสีทองปลั่งประกาย สูงถึง 2 เส้น ซึ่งทำให้สามารถมองเห็นได้จากที่ไกล
องค์พระธาตุนี้เป็นสัญลักษณ์แห่งความรักและความสัมพันธ์ระหว่างเมืองน่านและเมืองสุโขทัยในอดีต ดังนั้นวัดพระธาตุแช่แห้งไม่เพียงแค่เป็นพระอารามที่มีความสำคัญทางศาสนาเท่านั้น แต่ยังเป็นสถานที่ที่สะท้อนถึงประวัติศาสตร์และความเชื่อมโยงระหว่างชุมชนสองเมืองในประเทศไทย
วัดพระธาตุแช่แห้ง ในจังหวัดน่าน มีการจัดงานประเพณีที่ชาวน่านเรียกว่า "งานหกเป็งนมัสการพระธาตุแช่แห้ง" ในทุกๆ ปี เมื่อถึงวันขึ้น 11-15 ค่ำ เดือน 6 เหนือ (หรือเดือน 4 ใต้ ซึ่งประมาณเดือนมีนาคม) พิธีนี้เป็นการสักการะองค์พระธาตุแช่แห้ง ซึ่งมีความเชื่อว่าผู้ที่ได้เดินทางไปกราบวัด หรือที่ชาวล้านนาเรียกว่า "การชูธาตุ" จะได้รับบารมีที่เสริมสร้างความเข้มแข็ง ทำให้ชีวิตอยู่ดี สุขภาพร่างกายแข็งแรง ปราศจากโรคภัย และส่งเสริมให้หน้าที่การงานที่ทำมีความก้าวหน้า
นอกจากนี้ องค์พระธาตุแช่แห้งยังถือว่าเป็น "พระธาตุประจำปีเถาะ" ตามวัฒนธรรมในการไหว้พระธาตุตามปีนักษัตรของชาวล้านนา ดังนั้น งานหกเป็งนมัสการพระธาตุแช่แห้งนี้ ไม่เพียงแต่เป็นการสร้างความสุขและสงบสุขให้กับชุมชนท้องถิ่น แต่ยังเป็นการรักษาและสืบสานวัฒนธรรมสำคัญของชาวล้านนาที่ต่อยอดมาจากอดีต
พงศาวดารเมืองน่านระบุว่า เจ้านครน่านหรือพระยาการเมือง ได้เชิญพระบรมสารีริกธาตุ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของพระสักขีพระพุทธเจ้า จากกรุงสุโขทัยมาสถาปนาในพื้นที่ของดอยภูเพียงแช่แห้ง ภายใน "วัดพระธาตุแช่แห้ง" ซึ่งเป็นชื่อที่โด่งดังที่สุดของวัดนี้
ตำนานเชื่อว่า พระพุทธเจ้าเคยมาที่บ้านห้วยไค้ในทิศตะวันออกของแม่น้ำน่าน เพื่อทำพิธีสรงน้ำ ในตอนนั้น พระยามลราชได้นำผลสมอแห้งมาถวายพระพุทธเจ้า แต่เนื่องจากผลสมอนั้นแห้งมาก พระพุทธเจ้าจึงทรงนำผลสมอนั้นไปแช่น้ำก่อนที่จะรับเป็นการถวาย นอกจากนี้ พระพุทธเจ้ายังทรงพยากรณ์ว่า ในอนาคต จะมีผู้นำพระบรมสารีริกธาตุมาสถาปนาที่ที่นี้ แล้วจึงเรียกสถานที่นี้ว่า "พระธาตุแช่แห้ง" ที่นำชื่อของการพยากรณ์ที่สำคัญนี้มาตั้งชื่อสถานที่
การเดินทางมายัง "วัดพระธาตุแช่แห้ง" นั้น คุณสามารถทำได้โดยการใช้เส้นทางหลวงหมายเลข 1168 หรือเลือกใช้เส้นทางสายน่าน-แม่จริม ซึ่งทั้งสองเส้นทางนี้ จะนำคุณมายังวัดนี้ได้อย่างสะดวกสบาย
วัดพระธาตุแช่แห้ง เป็นพระอารามหลวง ที่เปิดให้บุคคลทั่วไปเข้าชมได้ทุกวัน ตั้งแต่เวลา 06.00 น. ถึง 18.00 น. สำหรับผู้ที่ต้องการข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับวัด สามารถติดต่อได้ผ่าน Facebook โดยค้นหา "วัดพระธาตุแช่แห้ง พระอารามหลวง" หรือโทรหาที่เบอร์ 0-5460-1146 โดยข้อมูลนี้สามารถให้คุณได้รับข้อมูลที่ถูกต้องและตรงตามความต้องการ