วัดบางพลีใหญ่ใน หรือที่รู้จักในชื่อวัดหลวงพ่อโต นับเป็นหนึ่งในวัดพระอารามหลวงชั้นตรีที่สำคัญและมีประวัติความเป็นมาที่ยาวนานในอำเภอบางพลี จังหวัดสมุทรปราการ ที่โดดเด่นด้วยหลวงพ่อโต ซึ่งเป็นพระพุทธรูปสมัยสุโขทัยในปางมารวิชัยและถือเป็นหนึ่งในพระสามพี่น้องที่มีชื่อเสียง วัดบางพลีใหญ่นี้ ดั้งเดิมมีชื่อว่า วัดพลับพลาชัยชนะสงคราม และได้รับการยกย่องเป็นอย่างมากในหมู่ชาวพุทธ ด้วยความเชื่อที่มั่นคงว่าหลวงพ่อโตเป็นพระพุทธรูปที่มีพลังบารมีอันยิ่งใหญ่และเป็นที่เคารพนับถือ
ตำนานของหลวงพ่อโตที่วัดบางพลีใหญ่นี้ยังเชื่อมโยงไปถึงเรื่องราวของพระสามพี่น้องซึ่งประกอบด้วยหลวงพ่อโต หลวงพ่อขาว และหลวงพ่อดำ ที่มีบทบาทสำคัญในศาสนาพุทธและวัฒนธรรมไทย แต่ละพระพุทธรูปที่กล่าวถึงนี้มีลักษณะเฉพาะตัวและเรื่องราวที่โดดเด่นเฉพาะตัวเอง ความเชื่อในพลังและคุณธรรมของพระพุทธรูปเหล่านี้ยังคงมีอิทธิพลต่อชุมชนและผู้คนที่เดินทางมากราบไหว้อย่างไม่ขาดสาย
ในแง่ของสถาปัตยกรรม วัดบางพลีใหญ่ยังคงเป็นจุดสนใจทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม ด้วยสถาปัตยกรรมที่สะท้อนถึงศิลปะและวัฒนธรรมไทยในสมัยต่างๆ โดยเฉพาะในยุคสุโขทัย ทำให้วัดแห่งนี้ไม่เพียงแต่เป็นสถานที่สำหรับการบูชาศาสนาแต่ยังเป็นแหล่งเรียนรู้และศึกษาทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมอีกด้วย การมาเยือนวัดบางพลีใหญ่จึงเป็นประสบการณ์ที่สัมผัสได้ทั้งศาสนา ศิลปะ และประวัติศาสตร์ไทยอย่างลึกซึ้งและเป็นสัญลักษณ์ของการรักษาและถ่ายทอดมรดกทางวัฒนธรรมไทยสู่รุ่นต่อไป
วัดบางพลีใหญ่ในตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกของจังหวัดสมุทรปราการ วัดนี้อยู่ริมคลองสำโรง ห่างจากประตูน้ำสำโรงประมาณ 13 กิโลเมตร และครอบคลุมเนื้อที่ประมาณ 40 กว่าไร่ ทางประวัติศาสตร์ พระนเรศวรทรงยาตรากองทัพขับไล่ข้าศึกมาทางทิศตะวันออกของกรุงศรีอยุธยา มาถึงตำบลหนึ่งไม่ปรากฏนาม และได้ทำพิธีพลีกรรมบวงสรวงตามตำรับพิชัยสงคราม หลังจากชนะสงคราม พระองค์ทรงกลับมาสร้างพลับพลาแห่งนี้และเรียกชื่อวัดว่า "วัดพลับพลาชัยชนะสงคราม" ต่อมาได้เรียกชื่อตามตำบลที่ทำพิธีพลีกรรมบวงสรวงว่า "ตำบลบางพลี" จึงเปลี่ยนชื่อวัดเป็น "วัดบางพลี" ต่อมามีพระองค์ใหญ่คือหลวงพ่อโตมาประดิษฐานอยู่ในอุโบสถ และด้วยมีวัดบางพลีใหญ่กลางอยู่ด้านนอก จึงเปลี่ยนชื่อเป็น "วัดบางพลีใหญ่ใน" หรือ "วัดหลวงพ่อโต" ซึ่งยังคงเป็นชื่อจนถึงปัจจุบัน
วัดบางพลีใหญ่ในถือเป็นหนึ่งในวัดที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม ภายในวัดมีสถาปัตยกรรมแบบไทยโบราณที่งดงาม รวมถึงพระอุโบสถและพระวิหารที่มีลวดลายแกะสลักอย่างประณีต นอกจากนี้ยังมีพระพุทธรูปหลายองค์ที่มีอายุเก่าแก่ และศิลปะการจัดสวนที่สะท้อนถึงความเป็นไทย วัดบางพลีใหญ่ในยังเป็นที่รวมของชุมชนในท้องถิ่น โดยมีกิจกรรมทางศาสนาและประเพณีต่างๆ จัดขึ้นเป็นประจำ ทำให้วัดนี้ไม่เพียงแต่เป็นสถานที่สำคัญทางศาสนา แต่ยังเป็นศูนย์รวมของวัฒนธรรมและชุมชนอีกด้วย
บรรยากาศภายในวัดบางพลีใหญ่นั้นเต็มไปด้วยความคึกคักและอบอวลไปด้วยกลิ่นอายของชุมชนท้องถิ่น ที่นี่มีตลาดที่ชาวบ้านมาขายสินค้าหลากหลาย รวมถึงอาหารพื้นเมืองที่มีชื่อเสียงอย่างปลาสลิดบางพลี ซึ่งมีรสชาติอร่อยเป็นเอกลักษณ์ ไม่เหมือนที่ใดในโลก ขณะที่เดินผ่านกำแพงเข้าไปภายในวัด ผู้เยี่ยมชมจะได้พบกับโบสถ์และวิหารที่ตั้งอยู่ข้างกัน โบสถ์ที่นี่ได้รับการบูรณะใหม่จนอยู่ในสภาพที่ดี ขณะที่วิหารนั้นได้รับการอนุรักษ์ให้คงสภาพเดิม ซึ่งทำให้ดูค่อนข้างเก่าแก่และเต็มไปด้วยเรื่องราว ด้านข้างของอุโบสถนั้นตั้งอยู่หลวงพ่อโตองค์จำลองทั้งสองข้าง ที่นี่ชาวบ้านและผู้มาเยือนนิยมจุดธูปเทียนเพื่อไหว้พระ และยังสามารถไปปิดทองคำเปลวหลวงพ่อองค์จริงภายในโบสถ์ได้อีกด้วย อีกทั้งบริเวณนี้ยังเต็มไปด้วยความเงียบสงบ และมีความงามทางสถาปัตยกรรมที่โดดเด่น ทำให้วัดบางพลีใหญ่เป็นสถานที่ที่ไม่เพียงแต่สำคัญทางศาสนา แต่ยังเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่น่าสนใจอีกด้วย
หลวงพ่อโต วัดบางพลีใหญ่ใน ถือเป็นหนึ่งในตำนานสำคัญของประวัติศาสตร์พระพุทธรูปในประเทศไทย ตามตำนานที่ถ่ายทอดกันมาหลายแห่ง มีการกล่าวถึงพระพุทธรูปที่ลอยน้ำมาตามแม่น้ำสายต่างๆ โดยมีทั้งหมด 5 องค์ ได้แก่ หลวงพ่อโสธร ที่แม่น้ำบางปะกง, หลวงพ่อบ้านแหลม ที่แม่น้ำแม่กลอง, หลวงพ่อโต ที่แม่น้ำเจ้าพระยาและคลองสำโรง, หลวงพ่อวัดไร่ขิง ที่แม่น้ำนครชัยศรี, และหลวงพ่อทองวัดเขาตะเครา ที่แม่น้ำเพชรบุรี
อีกตำนานหนึ่งกล่าวถึงพระพุทธรูปเพียง 3 องค์ คือ หลวงพ่อโสธร, หลวงพ่อบ้านแหลม และหลวงพ่อโต วัดบางพลีใหญ่ใน ตำนานนี้เชื่อกันว่ามีพระพุทธรูปทั้งหมด 3 องค์ และเรียกกันว่าพระ 3 พี่น้อง ส่วนตำนานที่กล่าวถึงพระพุทธรูปทั้ง 5 องค์ เรียกว่า พระ 5 พี่น้อง หรือที่บางครั้งก็เรียกขานกันว่าเป็นพระเบญจภาคีแห่งภาคกลาง
หลวงพ่อโต วัดบางพลีใหญ่ใน มีความสำคัญและเป็นที่เคารพนับถือในหมู่ชาวพุทธ เนื่องจากมีความเกี่ยวข้องกับตำนานและประวัติศาสตร์ที่ลึกซึ้ง และได้รับการถ่ายทอดมาอย่างยาวนาน ทำให้วัดบางพลีใหญ่ในและหลวงพ่อโตกลายเป็นสถานที่สำคัญทางศาสนาและวัฒนธรรมไทย