ประวัติศาสตร์เมืองแพร่ ยุคสร้างบ้านแปงเมืองมีปัญหาขาดแคลนหลักฐานท้องถิ่น เพราะไม่พบ “พื้นเมืองแพร่” หรือตำนานของเมืองแพร่ ซึ่งเป็นตำนานของบ้านเมือง ฉบับที่มีการกล่าวถึงการก่อตั้งบ้านเมืองมากที่สุด คือ ตำนานวัดหลวงตำบลในเวียง อ.เมือง การศึกษาค้นคว้าทางโบราณคดีที่จะช่วยสนับสนุน การศึกษาประวัติศาสตร์เมืองแพร่มีน้อยเมื่อเทียบกับจังหวัดอื่นช่วง พ.ศ.2325 สถาปนากรุงเทพฯ เป็นราชธานีย้อนหลังเพียง 200 กว่าปี บันทึกเหตุการณ์ที่สำคัญก็มีอยู่น้อยมาก สาเหตุอาจเนื่องมาจาก นิสัยของชาวแพร่ไม่ให้ความสำคัญ กับการจดบันทึกเรื่องราว
ลักษณะที่ตั้งของเมืองแพร่อยู่บนฝั่งแม่น้ำ จึงเกิดเหตุการณ์น้ำท่วมบ่อยทำให้หลักฐานทางประวัติศาสตร์ถูกทำลาย การศึกษาประวัติศาสตร์ของแพร่ในยุคหลังจึงต้องศึกษาจากพงศาวดาร นักประวัติศาสตร์ไม่นิยมใช้ เนื่องจากขาดความชัดเจน แต่เมื่อไม่ปรากฏหลักฐาน ตำนานที่กล่าวถึงประวัติศาสตร์จึงต้องนำวิธีนี้มาใช้ รอยการอยู่อาศัยของมนุษย์ ยุคก่อนประวัติศาสตร์พบในพื้นที่ริมแม่น้ำ พบขวานหินกะเทาะ และขวานหินขัด