พระธาตุดอนแก้ว (พระมหาธาตุเจดีย์)

         พระธาตุดอนแก้ว หรือ วัดบ้านดอนแก้ว เป็นหนึ่งในสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์และศาสนาในจังหวัดอุดรธานี ตั้งอยู่เป็นที่ระฆังที่บ้านดอนแก้ว อำเภอกุมภวาปี ที่พิเศษของ "พระธาตุดอนแก้ว" นอกจากจะเป็นพระมหาธาตุเจดีย์ยิ่งใหญ่แล้ว ยังตั้งอยู่ในพื้นที่ที่มีความเป็นธรรมชาติที่ยิ่งใหญ่ โดยอยู่บนเกาะขนาดเล็กๆ ที่ตั้งอยู่กลางหนองหานของอำเภอกุมภวาปี ประเทศไทย

          แต่ไม่เพียงเท่านั้น พื้นที่โดยรอบของ "พระธาตุดอนแก้ว" ยังเป็นต้นกำเนิดของแม่น้ำลำปาว ซึ่งเป็นแม่น้ำที่มีความสำคัญต่อชีวิตประจำวันของชุมชนในตำบล พื้นที่ของเกาะมีลักษณะทางภูมิประเทศเป็นกลม และถูกคูน้ำล้อมรอบทำให้มีธรรมชาติที่หลากหลาย พื้นที่ภายในเกาะยังมีที่ดอนที่มีความสูงต่ำแตกต่างกัน ทำให้มีการสร้างพระธาตุดอนแก้วอยู่บนสูง ประกาศที่แวดล้อมนั้นสดชื่น และมองเห็นวิวทิวทัศน์ที่สวยงาม คงเป็นเหตุผลที่ทำให้ "พระธาตุดอนแก้ว" เป็นจุดท่องเที่ยวที่มีความสำคัญและทรงคุณค่าในจังหวัดอุดรธานี

ตำนานของพระธาตุดอนแก้ว

         ตำนานเล่าว่า มีพระอรหันต์กลุ่มหนึ่งมุ่งหน้าไปนมัสการพระธาตุพนม ขณะกำลังเดินทาง พวกเขาได้มาพักแรมที่เกาะดอนแก้ว หรือที่เรียกว่า "พระธาตุดอนแก้ว" ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มีความศักดิ์สิทธิ์เป็นอย่างยิ่ง ด้วยความที่พระอรหันต์องค์หนึ่งประสบความเสียชีวิตจากการอาพาธที่เกาะนี้ พระอรหันต์ที่เหลืออยู่จึงทำพิธีถวายเพลิงท่านและก่อเจดีย์บรรจุพระธาตุที่ที่นี้เพื่อถวายเป็นพระเครื่องแก่ท่านที่เสียชีวิต

          ในยุคสมัยก่อนนั้น กลุ่มคนหนึ่งได้เข้ามาในพื้นที่ของดอนแก้ว และได้สร้างใบเสมาหินทรายที่ล้อมรอบพระธาตุพนม จากการศึกษาพบว่าเสมานี้สร้างขึ้นในสมัยทวารวดี ต่อมา ชุมชนลาวได้อพยพมาจาก เมืองร้อยเอ็ด และเมืองชัยภูมิ เพื่อตั้งถิ่นฐานที่ดอนแก้ว บันทึกจากจารึกที่ฐานพระธาตุในตัวอักษรลาวโบราณ ระบุว่าท้าวชินเป็นหัวหน้าชุมชนและได้ปฏิสังขรณ์พระธาตุเจดีย์ขึ้น และบูรณะสิ้นสุดในปี พ.ศ.2441

          เมื่อถึง ปี พ.ศ.2471 ชุมชนลาวจากลาวเวียงได้เข้ามายังดอนแก้ว และสร้างวัดที่มีชื่อว่า "วัดมหาธาตุเจดีย์" เพื่อเป็นศูนย์กลางในการประกอบพิธีกรรมทางศาสนา ใน พ.ศ. 2513 พระครูสังฆรักษ์ (ชน) เจ้าอาวาสของวัดนี้ ได้ร่วมมือกับชาวบ้านดอนแก้วในการปฏิสังขรณ์พระธาตุให้แข็งแรงยิ่งขึ้น นอกจากนี้ ผลการศึกษาของนักโบราณคดีมหาวิทยาลัยศิลปากร ยังพบว่า พระมหาธาตุเจดีย์นี้มีอายุไม่ต่ำกว่า 1,500 ปี และเสมาที่ปักรายรอบมีอายุตั้งแต่ยุคโบราณ

การเดินทางมาที่พระธาตุดอนแก้ว

          หากท่านเดินทางมายังจังหวัดอุดรธานีและได้ใช้เส้นทางหลวงหมายเลข 2 ที่เชื่อมต่อระหว่างอุดรธานีและขอนแก่น ท่านจะพบกับแนวทางเที่ยวที่น่าสนใจ ขณะที่ท่านสัมผัสกับบรรยากาศของทางพาดกุมภวาปี อย่าลืมเลี้ยวซ้ายเข้าสู่อำเภอกุมภวาปี ซึ่งตั้งอยู่เพียงระยะทาง 15 กิโลเมตรจากเส้นทางหลัก เมื่อถึงตัวอำเภอ, ท่านสามารถดำเนินการเดินทางเข้าสู่เกาะดอนแก้วได้โดยเสียเวลาประมาณ 1 กิโลเมตรเท่านั้น และที่นี่แหละท่านจะได้พบกับ "พระธาตุดอนแก้ว" ศักดิ์สิทธิ์แห่งภูมิศาสตร์ หลังจากนั้น ไม่ต้องเสียเวลาเที่ยวทะเลบัวแดง โดยสามารถเดินทางผ่านเส้นทางตัดใหม่รอบหนองหานกุมภวาปี ซึ่งจะนำท่านสู่พระธาตุดอนแก้วได้อย่างง่ายดายและสะดวกสบาย